TAZMİNAT HUKUKU
Hukuk kurallarının mağduriyet gidermek için maddeleştirilmiş bölümlerinden birisi de tazminat hukukudur. Kişi ve kurumların her an uğrayabileceği mağduriyetlerin telafisi tazminat hukuku içinde çözümlenir. Tazminat, en geniş ifadeyle, kişilerin, kuruluşların ve toplulukların uğradıkları maddi ve manevi zararların telafisidir. Tazminat hukuku, iki dava başlığı üzerinde mahkeme edilir.
- Maddi tazminat davaları
- Manevi tazminat davaları
Maddi tazminat davaları, mal kaybı, hasar verme, mali zarara uğratma gibi durumlarda görülür, örneğin bir kişinin arabasına zarar verme, eşya ya da evini hasara uğratma gibi durumlar bu dava konusu içindedir. Kişiye şantajda bulunma, hakaret etme, özel hayatını ifşa etme gibi eylemler de manevi tazminat davalarına örnektir. Manevi tazminat davalarında kararlaştırılan cezanın bedeli maddi de olabilir. Tazminat konusu olarak sıkça hukuk mercilerine danışılan olaylar genellikle, iş akdinin feshi, ortaklığın sona ermesi, iş yeri kira sözleşmesi, genel sözleşme fesihleri türü anlaşmazlıklardır.
Tazminat Hukuku Hükümleri
Tazminat davaları, kişi ve kurumlara yönelik, uğranan zararların telafisi için görülür. Tazminat hukuku doğrudan ceza belirlemez, ödenmesi gereken zararın miktarını belirler. Kazanılan tazminat, borç hukukunun konusudur. Karara bağlanan borcun ne şekilde tahsil edileceğine tazminat ve borçlar kanununa göre ilgili mahkeme karar verir. Alacaklı kişi isterse her iki hukuk kanalını da kullanarak alacağını tahsil yoluna gidebilir. Bu durum uğranan kayıp ve zararın boyutuna göre karara bağlanır. Yine uğranan zararın tahsil edilmesinden sonra mağdur taraf, şikayetçi olup, bir başka dava konusu daha oluşturabilir. Bu kişinin inisiyatifine bırakılmıştır. Tazminat davaları iki başlık altında karara bağlanır:
- Mal ya da para kaybının güncel bedelden telafisi
- Özür açıklaması yapılması
Kişi ya da kurumların tazminat davalarına konu olan her türlü zararı yalnızca maddi yoldan ödemesi istenmeyebilir. Koşullar ve şartlar nispetinde karşı taraftan özür dilemesini karara bağlamak da yine bir tazminat şeklidir. Uğranan maddi zarar, yapılan fiilin derecesi ve olayın gerçekleştiği koşullar mahkeme sürecinde ayrı ayrı değerlendirilir.
Tazminat Davasında Süreç Nasıl İşler?
Öncelikle, tazminat davası açabilmek için uğranan zararın mahkemeye somut olarak belgelendirilmesi gerekir. Dava sürecine geçilebilmesi için mağduriyetin ispatı ilk şarttır. Başvuru haline getirilen mahkeme konuları genellikle şu başlıklardan oluşur:
- Boşanma sonrası tazminat
- Hakaret nedeniyle doğan maddi ya da manevi tazminat
- Psikolojik şiddet veya mobbinge uğrama sonucu doğan tazminat
- İşçi kıdem tazminatı
- İşçi ihbar süresi tazminatı
- İftiradan kaynaklı manevi tazminat
- Haksız tutuklama nedeniyle tazminat
- İş kazasından dolayı ortaya çıkan tazminat
- Ölümlü trafik kazası nedeniyle doğan tazminat
- Yaralanmalı trafik kazasından doğan tazminat davası
- Yanlış teşhis ve tedavi sonucu ortaya çıkan zararın tazminat davası
- Eşya ve malda değer kaybı yaşatılmasına yönelik tazminat davası
Dünyanın pek çok ülkesinde en fazla mağduriyet yaşanan tazminat konularından biri, işçi kıdem tazminatıdır. Kıdem tazminatı işçinin çalıştığı yıllar belirlenerek hesaplanır. Tazminat hukuku uyarınca bir çalışanın çalıştığı iş yerinden tazminata hak kazanabilmesi için en az 1 yıl çalışmış olması gerekir. İşçi çalıştığı işyerinin iş kapasitesi ve verimliliğine doğrudan katılım sağlar.
Dolayısıyla maddi olarak hak sahibi olur. 4857 sayılı iş kanunu, işçi kıdem tazminatının kurallarını net olarak ortaya koyar. Kıdem tazminatını bozan haller, işçinin çalıştığı kurumu zarara uğratması ya da iş kaybı yaşatması gibi durumlardır. Bu haller dışında iş kazası ve trafik kazasından doğan hasarlar, en sık görülen tazminat davası konularıdır. İş yerinde çalışırken işçinin başına gelen bir kazanın sorumluluğu işverene aittir. Çalışma ve iş güvenliği kurallarını uygulatmak ve denetlemek yine iş yeri sahibinin görevidir. Tüm tedbirler alınmış olsa dahi yine de kazalar meydana gelir. İş kazası tazminat davaları, bu konuda ki mağduriyeti gidermek adına görülür. İş kazasının tazminat hukuku içinde yer alması için şu aşamalara sahip olması gerekir:
- Kazadan sonra işçinin ruhsal ve beden olarak zarar gördüğünün tespiti
- Kazanın olduğu yerde aynı anda işçinin de bulunması
- Kaza türü ile ortaya çıkan zarar arasında somut bir bağ olması
- Ortaya çıkan kazanın iş yerinin sorumluluğunda olması
Trafik kazasından sonra doğan maddi ve manevi hasarların giderilmesi için, kazanın gerçekleştiği bölgeye bakan asliye hukuk mahkemelerinde dava açmak gereklidir.
Bursa Avukat Toklar Hukuk ve Danışmanlık Bürosu olarak büromuz faaliyet alanlarımızdan biri de tazminat davaları olup, müvekkillerimize tazminat davalarında hukuki danışmanlık ve avukatlık hizmeti vermekteyiz.